فعال حقوق بشر پشت میله‌های زندان /مبارز حقوقِ زنان

نسرین ستوده، فعال حقوق بشر که چهار ماه پیش دستگیر شد به تازگی به جرم «اقدام علیه حکومت جمهوری اسلامی» به یازده سال زندان محکوم شد. سیستم قضایی ایران در واقع قصد دارد وی را به دلیل دفاعش از حقوق زنان، زیر هجده‌ساله‌ها و روزنامه‌نگاران تنبیه کند.برای نسرین ستوده تنها دفاع از متهمان مهم است، حالا اتهام‌شان هر چه که می‌خواهد باشد. نسرین ستوده، وکیل دادگستری، حتی در انتهای سلول‌اش در زندان بد نام اوین هم تا مرز بی‌احتیاطی، شجاع است. وی به تازگی به بازجویانش گفته که یکی از شرایط قطع اعتصاب غذایش، که بالاخره ماه گذشته به دلیل مشکلات سلامتی شکست، «آزادی تمامی زندانیان سیاسی» است. تقاضای او که در حالی بیان می‌شود که وی منتظر حکم‌اش بوده و با سرکوبی که پس از انتخاب دوباره و پرحاشیه محمود احمدی‌نژاد در ماه ژوئن سال ۲۰۰۹، تهران را دربرگرفته است، این درخواست کاملا غیرواقعی به نظر می‌رسید.روز دوشنبه یکی از دوستانش که هم چنان در شوک حکم سنگین یازده سال زندان نسرین است، گفت: «اما نسرین بسیار سرسخت است و مبارزه‌اش حد و مرز ندارد و به خاطر همین تعهدش است که امروز مقامات می‌خواهند وی را تنبیه کنند.» این حقوق‌دان متخصص در مسائل حقوق بشر به بیست سال محرومیت از پرداختن به حرفه وکالت و خروج از کشور نیز محکوم شده است. دادگاه تهران دلیل این حکم را «اقدام علیه امنیت ملی و تبلیغ علیه حکومت ایران» اعلام کرده است.همسر وی، رضا خندان که در تهران به سر می‌برد، گفت: «این حکم بی‌معنی است! از چه زمانی دفاع قانونی از افراد جرم به شمار می‌رود؟ نسرین همه چیزش را فدای کشورش کرده. او هدف بدترین تهدیدات قرار گرفته. در چهارماهی که وی در زندان بوده، چهارده کیلو لاغر شده و مرگ را از نزدیک دیده است. من گمان نمی‌کنم که فشاری مضاعف بتواند او را وادار به سکوت کند.»نسرین ستوده که روز چهارم سپتامبر دستگیر شد، یکی از آخرین صداهای آزاد ایران بود. این زن ریزجثه ۴۵ ساله شکننده با چهره‌ای رنگ‌پریده می‌دانست که در خطر است. در تهران، دستگیری وکلا عملی مرسوم است تا دهان موکلین آنها بسته شود. دو تن از همکاران نزدیک وی، شیوا نظرآهاری و محمد سیف‌زاده هم در حال حاضر هزینه فعالیت‌هایشان را می‌پردازند.محمد مصطفایی، وکیل سابق سکینه، ایرانی محکوم به سنگسار برای آن‌که به همان سرنوشت دچار نشود ماه ژوئیه راه مهاجرت را در پیش گرفت. شیرین عبادی، برنده جایزه نوبل سال ۲۰۰۳ از زمان انتخابات ریاست جمهوری به ایران بازنگشته است. اما فکر مهاجرت هرگز به ذهن نسرین نرسیده بود. او، چند سال پیش در حالی‌که فشارها تازه شروع شده بودند به ما می‌گفت: «رفتن مساوی با شکست است.»وی که همواره به نقض‌های مداوم قانون در سیستم قضایی ایران اعتراض می‌کرد، مدتها بود که تهدید می‌شد: مشکل وکلا دیدار با موکلانشان و عدم دسترسی به پرونده آنهاست. حکم اعدام برای نوجوانان ایرانی در حالی‌که در زمان ارتکاب جرم زیر هجده سال داشته‌اند نیز یکی دیگر از محورهای اصلی مبارزه وی بوده است. وی دفتر وکالتش را که سال ۲۰۰۳ افتتاح شد با شرکت گرافیک همسرش شریک بود، جایی که خانواده موکلینش را مجانا به حضور می‌پذیرفت: فعالین حقوق زنان، روزنامه‌نگاران، بلاگ نویسان...همین اواخر وی قبول کرده بود که از برخی زندانیان بی‌اسم و رسم اعتراضات بعد از انتخابات سال ۲۰۰۹ دفاع کند. در واقع، صراحت لهجه وی است که افراطیان در مسند قدرت را آزار می‌دهد. وی که از اعدام یک‌باره یکی از موکلان جوانش، آرش رحمانی‌پور در ماه ژانویه سال ۲۰۱۰، متهم به محاربه - که مدتها قبل از حوادث پس از انتخابات زندانی شده بود- بسیار دگرگون شده بود، به آخرین سلاحی که در دست داشت متوسل شد: رسانه‌های بین‌المللی.نسرین که چپ و راست با رسانه‌های خارجی و برنامه‌های فارسی بی بی سی و صدای امریکا، مصاحبه می‌کرد، تمامی «قانون شکنی‌ها»ی سیستم قضایی را محکوم می‌کرد: اعترافات زیر شکنجه، ساختن مدرک جرم، ممنوعیت ورود وکلا به سالن دادگاه موکلانشان. شروع مجازات وی خیلی به طول نیانجامید: سرویس‌های امنیتی به مدت دوماه خط موبایل وی را مسدود کردند. اما نسرین پیگیرتر شد. وی همان زمان به یک روزنامه غربی گفته بود: «من اگر روزی به زندان بیفتم، برایم آسان‌تر خواهد بود که با این قوه قضائیه بی‌قاعده بجنگم.»آیا وی می‌دانست که مجازاتش تا به این حد دردناک خواهد بود؟ او از زمان دستگیری‌اش ، تنها توانسته دو بار کودکانش، مهراوه یازده ساله و نیمای سه ساله را ببیند. وی در پایان سال ۲۰۱۰ اجازه نیافت که در مراسم خاکسپاری پدرش شرکت کند. چهار وکیلی که مسئولیت پرونده وی را به عهده گرفتند مداوما تحت فشار قرار می‌گیرند. همسر نسرین ستوده، سخنگوی شجاع وی معتقد است که بسیج افکار عمومی در جهان مایه آسایش همسرش است. «در آخرین ملاقاتمان در اوین، وی از من خواست که کتابی درباره واسلاو هاول، مخالف چک برایش ببرم که از نسرین دفاع کرده بود.»اما رضا خندان می‌گوید که بالاترین منشا آرامشش همانا این همدلی غیرمنتظره است که مردم کشورش هر روزه به وی ابراز می‌کنند. همسایه‌ها، بقالی‌های محله، راننده‌های تاکسی به محض این که با وی در خیابان روبرو می‌شوند، درباره زنش سخنان دلگرم‌کننده می‌زنند؛ حالا گرایش سیاسی‌شان هر چه که می‌خواهد باشد. وی می‌گوید: «ماه گذشته، معلم مدرسه دخترمان مهراوه از همه شاگردان خواست که برای نسرین دعا کنند. با این‌که تا انجایی که من می‌دانم، این زن در انتخابات گذشته به احمدی‌نژاد رای داده بود.»* از: دلفین مینویی / در: لوتام...................مبارز حقوق زناندستگاه قضایی ایران بار دیگر مجازات سختی اعمال کرد. وکیل نام آشنای حقوق بشر و مبارز حقوق زنان نسرین ستوده به یازده سال زندان و بیست سال محرومیت از انجام شغل وعدم اجازۀ خروج از کشور محکوم شده است.اتهامِ او «اقدام علیه امنیت ملی» و«تبلیغ علیه نظام» و «عضویت در گروه حقوق بشریِ برندۀ جایزۀ صلح نوبل شیرین عبادی» بوده است. ستودۀ ۴۵ ساله در سپتامبر ۲۰۱۰ دستگیر شد و در اعتراض به شرایط زندان در بازداشتگاه مخوف اوین دست به اعتصاب غذا زد.ستوده که ازدواج کرده و دو فرزند دارد در سال ۱۹۹۵ تحصیل حقوق را به پایان برد اما مجبور شد هشت سال برای گرفتن پروانۀ وکالت منتظر بماند. در این فاصله ابتدا بعنوان روزنامه نگار کارکرد و در زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی برای نشریه های اصلاح طلب مطلب بویژه در مورد حقوق زنان نوشت.بعد از اعلام کمپین جمع آوری یک میلیون امضا به منظور برابری زنان در مقابل قانون سال ۲۰۰۶ از چندین فعال زن دفاع کرد بدون اینکه حق الوکاله دریافت کند. وی دست به تلاش برای حقوق کودکان مورد سوء استفاده قرار گرفته زد و از زندانیان به مرگ محکوم شده ای دفاع کرد که در زمان ارتکاب به جرم به سن قانونی نرسیده بودند. ستوده به مناسبت فعالیت های خود در سال ۲۰۰۸ برندۀ جایزۀ حقوق بشر ایتالیا شد که نتوانست به دلیل عدم اجازۀ خروج از کشور آن را دریافت کند.در آستانۀ انتخابات مورد مناقشۀ ریاست جمهوری در ژوئن ۲۰۰۹ ستوده از جمله بنیاد گذاران گروهی بود که برای حقوق زنان تلاش می کرد. بعد از انتخابات از «ائتلاف سبز جنبش حقوق زنان» پشتیبانی کرد. وی از زنان فعال سیاسی که در پی سرکوبی جنبش سبز دستگیر شده بودند دفاع کرد.چندین سازمان حقوق بشری بین المللی برای آزادی او تلاش کرده اند. اما در ایران نیز از او حمایت شده است. در نوامبر سه همکارش که یک نامۀ علنی را برای آزادی او امضا کردند به زندان افتادند.* از: بِئاته زِل / در: دی تاگس تسایتونگ